1.0ایزو ۲۷۶۸ چیست؟
1.1مروری جامع بر استاندارد و کاربردهای آن
استاندارد ISO 2768 فقط یک استاندارد دیگر نیست - بلکه یک چارچوب جهانی شناخته شده برای تلرانس‌های عمومی ابعاد خطی و زاویه‌ای است. این استاندارد، مشخصات یکپارچه‌ای را برای تلرانس‌های ابعادی در تولید ارائه می‌دهد و کیفیت محصول و ثبات آن را در طول تولید تضمین می‌کند.
1.2ابعاد خطی در مقابل ابعاد زاویه‌ای
ابعاد خطی به اندازه‌هایی مانند طول، عرض و ارتفاع اشاره دارد.
ابعاد زاویه‌ای شامل زاویه‌هایی مانند خمیدگی در یک ورق فلزی یا کج شدن یک قطعه مکانیکی باشد.
دقت در این ابعاد بسیار مهم است. حتی کوچکترین انحراف می‌تواند منجر به نقص یا خطرات ایمنی شود. استاندارد ISO 2768 محدوده‌های تلرانس قابل قبول را تعریف می‌کند تا اطمینان حاصل شود که قطعات مطابق انتظار عمل می‌کنند.
برای مثال، یک قطعه طراحی شده با طول ۱۰۰ میلی‌متر، ممکن است تحت استاندارد ISO 2768 مجاز باشد که بین ۹۹.۹۵ میلی‌متر و ۱۰۰.۰۵ میلی‌متر متغیر باشد و در عین حال ایمنی و عملکرد آن حفظ شود.
1.3ساختار و طبقه‌بندی
منتشر شده توسط سازمان بین المللی استاندارد (ایزو) ، ISO 2768 از دو بخش اصلی تشکیل شده است:
- ایزو ۲۷۶۸-۱ تلرانس‌های عمومی برای ابعاد خطی و زاویه‌ای را پوشش می‌دهد. هنگامی که ابعاد در یک نقشه فنی بدون تلرانس‌های خاص نشان داده می‌شوند، این استاندارد به طور خودکار درجه تلرانس مناسب را اعمال می‌کند.
- ایزو ۲۷۶۸-۲ تلرانس‌های عمومی برای ویژگی‌هایی بدون نشانه‌های تلرانس فردی، مانند صافی، تختی، عمود بودن و لقی را بررسی می‌کند.
1.4نمرات تحمل
ایزو ۲۷۶۸-۱ چهار درجه تلرانس برای ابعاد خطی و زاویه‌ای تعریف می‌کند:
- ف (خوب)
- متر (متوسط)
- ج (درشت)
- v (بسیار درشت)
این گریدها نیازهای مختلف تولیدی و سطوح دقت را برآورده می‌کنند.
ایزو ۲۷۶۸-۲ سه درجه برای تلرانس‌های هندسی معرفی می‌کند:
- ح (دقت بالا)
- K (دقت متوسط)
- L (دقت پایین)
اینها برای طبقه‌بندی دقت ویژگی‌های شکل و موقعیت استفاده می‌شوند.
1.5چرا ایزو ۲۷۶۸ اهمیت دارد؟
استاندارد ISO 2768 به طور گسترده در صنایعی مانند مهندسی مکانیک، ماشینکاری CNC و ساخت فلز استفاده می‌شود. این یک رویکرد استاندارد است:
- کاهش سوءتفاهم بین تیم‌های طراحی و تولید
- از مشکلات تولید ناشی از تفسیر نادرست تلرانس جلوگیری می‌کند
- تضمین ثبات و قابلیت اطمینان محصول
- همکاری بین تولیدکنندگان و مشتریان جهانی را تسهیل می‌کند
در آلمان، استاندارد ISO 2768 نیز تحت ... اجرا می‌شود. استاندارد دین، که بیشتر از اجرای یکنواخت پشتیبانی می‌کند.
1.6ملاحظات زبری سطح
اگرچه ISO 2768 بر تلرانس‌های ابعادی تمرکز دارد، اما به موارد زیر نیز می‌پردازد: زبری سطح با تعریف سطوح کیفیت نهایی. این طبقه‌بندی‌ها به استانداردسازی انتظارات در روش‌های مختلف تولید کمک می‌کنند و تضمین می‌کنند که سطح مورد نظر عملکردی و یکنواخت باشد.
1.7مثال‌هایی از تلرانس‌ها برای قطعات ماشینکاری شده با فلز CNC
| ویژگی | محدوده ابعاد (میلی‌متر) | تحمل (± میلی‌متر) | توجه داشته باشید |
| ابعاد خطی | ۰.۵ – ۶ | ±۰.۰۵ | ویژگی‌های کوچک |
| >6 – 30 | ±۰.۱۰ | قطعات عمومی | |
| >30 – 120 | ±۰.۱۵ | قطعات با اندازه متوسط | |
| >120 – 400 | ±۰.۲۵ | ویژگی‌های ماشینکاری شده بزرگ | |
| قطر سوراخ | ≤6 | ±۰.۰۵ | دقت بالا مورد نیاز |
| >6 – 30 | ±۰.۱۰ | برای بست‌های استاندارد | |
| >30 – 100 | ±۰.۱۵ | سوراخ‌های متوسط | |
| صافی | ۱۰۰≤ | 0.1 | صافی سطح پایه |
| >100 | 0.2 | سطوح مسطح بزرگتر | |
| صافی | ۱۰۰≤ | 0.1 | برای شفت‌ها یا اجزای بلند |
| >100 | 0.2 | ||
| عمود بودن | ۱۰۰≤ | 0.2 | بین دیوارها یا قطعات جفت شونده |
| >100 | 0.3 | ||
| تلرانس موقعیت | ۱۰۰≤ | 0.5 | موقعیت سوراخ یا ویژگی |
| گردی / استوانه‌ای بودن | ۵۰≤ | ۰.۱ – ۰.۲ | برای چرخش یا جفت شدن قطعات |
2.0هدف و اهمیت ISO 2768
2.1چرا از استاندارد ISO 2768 استفاده می‌شود؟
استاندارد ISO 2768 یک سیستم استاندارد از تلرانس‌های عمومی برای ابعاد خطی، ابعاد زاویه‌ای و برخی ویژگی‌های هندسی ارائه می‌دهد. این امر نیاز طراحان به تعیین تلرانس‌های فردی برای هر ویژگی در یک نقشه فنی را کاهش می‌دهد.
این امر به ویژه در مجموعه‌های پیچیده شامل چندین جزء مفید است، زیرا:
- در زمان طراحی صرفه‌جویی می‌شود
- پیچیدگی ترسیم را کاهش می‌دهد
- خطاها را در تفسیر نقشه‌های فنی به حداقل می‌رساند
برای مثال، ویژگی‌های حیاتی مانند شعاع خارجی یا ارتفاع پخ می‌توانند از تلرانس‌های کلی ذکر شده در ISO 2768 پیروی کنند. این امر ارتباط بین طراحان، مهندسان و تولیدکنندگان را ساده می‌کند - در نهایت باعث بهبود راندمان تولید می‌شود.
2.2نقش تلرانس‌ها در تولید و کنترل کیفیت
- تعریف انحراف قابل قبول: تلرانس‌ها مشخص می‌کنند که اندازه یا هندسه یک قطعه چقدر می‌تواند از مقدار اسمی متفاوت باشد و تضمین می‌کنند که قطعه همچنان مطابق با هدف طراحی است.
- تضمین کیفیت مونتاژ: تلرانس‌های مناسب، تناسب و عملکرد صحیح قطعات را در طول مونتاژ تضمین می‌کنند و خطر دوباره‌کاری یا خرابی را کاهش می‌دهند.
- کنترل هزینه‌های تولید: اعمال تلرانس‌های معقول از ماشینکاری بیش از حد و مهندسی بیش از حد جلوگیری می‌کند، که به کاهش هزینه‌های تولید کمک می‌کند.
- ساده‌سازی ارتباطات: یک چارچوب استاندارد تلرانس به همسو کردن انتظارات بین طراحان و تولیدکنندگان کمک می‌کند و سوء تعبیر را به حداقل می‌رساند.
- بدون تعریف واضح تلرانس‌ها، حتی تغییرات کوچک در ابعاد می‌تواند منجر به عدم تطابق، افت کیفیت یا خرابی محصول در محل شود.
2.3چرا استاندارد ISO 2768 در تولید مدرن اهمیت دارد؟
- مهندسی را ساده می‌کند نقاشی‌ها و ارتباط بین طراحان، مهندسان و تیم‌های تولید را افزایش می‌دهد.
- پشتیبانی از سازگاری جهانیتضمین سازگاری و قابلیت تعویض قطعات تولید شده در مناطق مختلف
- همکاری بین‌المللی را ممکن می‌سازدبا ارائه درک مشترک از الزامات تحمل، از بین بردن سردرگمی ناشی از استانداردهای محلی
- کیفیت و قابلیت اطمینان محصول را بهبود می‌بخشدبا کاهش خطاهای تولید و پشتیبانی از عملکرد پایدار در طول دوره‌های تولید
استاندارد ISO 2768 سنگ بنای تولید کارآمد و استاندارد است که تعادلی بین دقت، کاربردی بودن و قابلیت همکاری جهانی ارائه می‌دهد.
2.4چگونه درجه تلرانس ISO 2768 مناسب را انتخاب کنیم
انتخاب درجه تلرانس مناسب ISO 2768 نیاز به بررسی دقیق چندین عامل کلیدی دارد. انتخاب درجه مناسب، تعادل بین عملکرد محصول، هزینه تولید و امکان‌سنجی را تضمین می‌کند.
| عامل | توضیحات |
| عملکرد بخش | اجزای حیاتی - مانند اجزای موتورها یا دستگاه‌های پزشکی - به تلرانس‌های دقیق نیاز دارند. قطعات غیرحیاتی ممکن است از تلرانس‌های دقیق استفاده کنند. |
| کنترل هزینه | تلرانس‌های تنگ‌تر، پیچیدگی و هزینه ماشینکاری را افزایش می‌دهند. تلرانس‌های معقول به کاهش هزینه‌های تولید کمک می‌کنند. |
| پیچیدگی طراحی | هندسه‌های پیچیده اغلب برای اطمینان از دقت، نیاز به تلرانس‌های دقیق‌تری دارند. قطعات ساده‌تر می‌توانند درجات آزادتری را تحمل کنند. |
| خواص مواد | برخی از مواد برای حفظ پایداری و عملکرد در طول پردازش، نیاز به کنترل دقیق‌تری دارند. |
برای اکثر کاربردهای مهندسی عمومی، متوسط (متر) درجه تلرانس یک پیش‌فرض عملی در نظر گرفته می‌شود - تعادل خوبی بین دقت و مقرون‌به‌صرفه بودن برقرار می‌کند.
جدول زیر راهنمایی‌هایی در مورد موارد استفاده معمول ارائه می‌دهد و استانداردهای تحمل توصیه شده (ISO 2768 و ایزو ۲۸۶) بر اساس عملکرد قطعه و الزامات کاربردی:
| کاربرد | توضیحات | کلاس تلرانس ISO 2768 | درجه ایزو ۲۸۶ | دلیل انتخاب مدارا |
| قطعات ماشینکاری دقیق | قطعات با دقت بالا برای هوافضا، خودرو یا مصارف پزشکی. | خوب | IT6 یا تنگ‌تر | حداقل انحراف در اندازه و مناسب برای مونتاژهای با دقت بالا را تضمین می‌کند. |
| قطعات مکانیکی قابل تعویض | قطعات قابل تعویض مانند چرخ دنده ها، یاتاقان ها، بست ها در مجموعه ها. | خوب | IT7 یا تنگ‌تر | از ثبات ابعادی و تناسب استاندارد بین اجزا پشتیبانی می‌کند. |
| مجموعه‌های مکانیکی عمومی | قطعات استاندارد ماشین‌آلات مانند محفظه‌ها، قاب‌ها یا براکت‌ها. | متوسط | – | بین هزینه تولید و دقت ابعادی تعادل برقرار می‌کند. |
| سازه‌های بزرگ ساخته شده | سازه‌های جوش داده شده یا مونتاژ شده مانند قاب‌ها، تیرها و صفحات. | متوسط | – | مناسب برای قطعات بزرگتر که تلرانس‌های دقیق غیرعملی هستند. |
| اجزای پلاستیکی | قطعات پلاستیکی قالب‌گیری شده یا ماشینکاری شده با الزامات تلرانس متوسط. | متوسط | IT8 یا شل‌تر | انقباض مواد و پایداری ابعادی پایین‌تر را در خود جای می‌دهد. |
| شفت‌ها و سوراخ‌ها برای قطعات چرخان | عناصر چرخان که نیاز به تناسب و هم‌ترازی عملکردی دارند. | خوب | آی‌تی۶–آی‌تی۷ | تطابق دقیق دایره‌ای را تضمین می‌کند و تعادل چرخشی را حفظ می‌کند. |
| قطعات ورق فلزی | اجزای خم شده یا پانچ شده مانند پنل‌ها، محفظه‌ها یا پوشش‌ها. | متوسط | – | مناسب برای روش‌های شکل‌دهی ورق با تغییرپذیری طبیعی. |
| محفظه‌ها و پوشش‌های الکتریکی | پوشش‌های غیردقیق برای سیستم‌های الکتریکی یا الکترونیکی. | متوسط | – | بدون هزینه تولید بیش از حد، تناسب کافی برای مونتاژ را فراهم می‌کند. |
| اجزای محصول مصرفی | قطعات پلاستیکی یا فلزی سبک در لوازم الکترونیکی یا لوازم خانگی. | متوسط | آی تی۸ | قابلیت تولید و تناسب ظاهری را بر تلورانس‌های دقیق اولویت می‌دهد. |
کاربرد تلرانس‌های ISO 2768 و ISO 286 در مهندسی
2.5منظور از ISO 2768-mK چیست؟
ایزو ۲۷۶۸-mK به ترکیبی خاص از درجات تلرانس عمومی تحت استاندارد ISO 2768 اشاره دارد. این استاندارد معمولاً در سناریوهای تولیدی که نیاز به دقت ابعادی متوسط - معمولاً در محدوده میلی‌متر - همراه با کنترل استاندارد بر ویژگی‌های هندسی دارند، استفاده می‌شود.
2.6تجزیه و تحلیل «mK»
«m» — درجه تلرانس متوسط
نامه «م» مخفف عبارت است از متوسطکه یکی از چهار درجه تلرانس ابعادی خطی و زاویه‌ای تعریف شده در استاندارد ISO 2768-1 است:
- ف– خوب
- متر– متوسط
- ج- درشت
- وی- بسیار درشت
The درجه متوسط امکان تغییر ابعادی متوسط را فراهم می‌کند، برای اکثر کاربردهای مهندسی عمومی که در آنها تلرانس‌های دقیق حیاتی نیستند اما ثبات همچنان ضروری است، مناسب است.
«K» - درجه تلرانس هندسی
«K» به کلاس تلرانس هندسی، مطابق تعریف ISO 2768-2 اشاره دارد. این تلرانس در مورد شکل و موقعیت ویژگی‌هایی مانند موارد زیر اعمال می‌شود:
- صافی
- صافی
- عمود بودن
- تمام شدن
The ک درجه نشان دهنده یک سطح متوسط کنترل هندسی، ارائه یک رویکرد متعادل بین دقت و عملی بودن تولید.
به طور خلاصه، ایزو ۲۷۶۸-mK یک استاندارد پرکاربرد برای اجزایی است که نیاز به دقت ابعادی متوسط و کنترل هندسی استاندارد دارند. این استاندارد، نقشه‌های فنی را ساده می‌کند و در عین حال کیفیت ضروری و یکپارچگی عملکردی را در تولید حفظ می‌کند.
3.0ISO 2768-1: تلرانس‌های عمومی برای ابعاد خطی و زاویه‌ای
ایزو ۲۷۶۸-۱ با تعریف تلرانس‌های کلی برای ابعاد خطی و زاویه‌ای، نقشه‌های فنی را ساده می‌کند و نیاز به تعیین تلرانس‌های جداگانه برای هر ویژگی را از بین می‌برد. این امر به ویژه برای قطعات ماشینکاری استاندارد که تلرانس‌های خاص به صراحت مشخص نشده‌اند، مفید است.
این استاندارد در موارد زیر کاربرد دارد:
- ابعاد خارجی و داخلی
- فاصله گام‌ها
- قطرها و شعاع‌ها
- فاصله سوراخ‌ها و فواصل لبه‌ها
- شعاع‌های خارجی و ارتفاع پخ (مثلاً لبه‌های شکسته)
3.1کلاس‌های تلرانس و کاربردهای آنها
استاندارد ISO 2768-1 چهار کلاس تلرانس را بر اساس سطح دقت مورد نیاز تعریف می‌کند. انتخاب کلاس مناسب به الزامات عملکردی، قابلیت تولید و ملاحظات هزینه بستگی دارد.
| کلاس تحمل | توضیحات | کاربردهای معمول |
| ف (خوب) | تحمل با دقت بالا | قطعات ماشینکاری شده دقیق، ابزار دقیق |
| متر (متوسط) | تلرانس استاندارد برای مصارف عمومی | قطعات مکانیکی با دقت متوسط مورد نیاز |
| ج (درشت) | برای قطعات با دقت پایین | قطعات سازه‌ای، مجموعه‌های جوش داده شده |
| v (بسیار درشت) | برای ماشینکاری خشن یا اولیه | پروفیل‌های برش شعله، عناصر سازه‌ای خام |
The متوسط (متر) کلاس معمولاً برای کاربردهای مهندسی عمومی استفاده می‌شود و تعادل خوبی بین دقت و مقرون به صرفه بودن ارائه می‌دهد.
3.2جدول 1 تلرانس‌های عمومی برای ابعاد خطی (واحد: میلی‌متر)
| محدوده طول اسمی (میلی‌متر) | ف (خوب) | متر (متوسط) | ج (درشت) | v (بسیار درشت) |
| ۰.۵ تا ۳ | ±۰.۰۵ | ±۰.۱ | ±۰.۲ | – |
| بالای ۳ تا ۶ | ±۰.۰۵ | ±۰.۱ | ±۰.۳ | ±۰.۵ |
| بالای ۶ تا ۳۰ | ±۰.۱ | ±۰.۲ | ±۰.۵ | ±۱.۰ |
| بالای ۳۰ تا ۱۲۰ | ±۰.۱۵ | ±۰.۳ | ±۰.۸ | ±۱.۵ |
| بالای ۱۲۰ تا ۴۰۰ | ±۰.۲ | ±۰.۵ | ±۱.۲ | ±۲.۵ |
| بالای ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ | ±۰.۳ | ±۰.۸ | ±۲.۰ | ±۴.۰ |
| بالای ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ | ±۰.۵ | ±۱.۲ | ±۳.۰ | ±۶.۰ |
| بالای ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ | – | ±۲.۰ | ±۴.۰ | ±۸.۰ |
بر اساس کلاس تلرانس و محدوده طول اسمی - مرجع: ISO 2768-1
3.3جدول ۲ – شعاع‌های خارجی و ارتفاع پخ‌ها
| انحرافات مجاز بر حسب میلی‌متر برای محدوده‌های طول اسمی | تعیین کلاس تلرانس (توضیحات) | |||
| ف (خوب) | متر (متوسط) | ج (درشت) | v (بسیار درشت) | |
| ۰.۵ تا ۳ | ±02 | ±۰.۲ | ±۰.۴ | ±۰.۴ |
| بالای ۳ تا ۶ | ±۰.۵ | ±۰.۵ | ±۱.۰ | ±۱.۰ |
| بالای ۶ | ±۱.۰ | ±۱.۰ | ±۲.۰ | ±۲.۰ |
توجه: به همین ترتیب، تلرانس‌های کمتر از 0.5 میلی‌متر باید در کنار بعد مربوطه ذکر شوند.
3.4جدول ۳ – ابعاد زاویه‌ای
| انحرافات مجاز بر حسب میلی‌متر برای محدوده‌های طول اسمی | تعیین کلاس تلرانس (توضیحات) | |||
| ف (خوب) | متر (متوسط) | ج (درشت) | v (بسیار درشت) | |
| تا ۱۰ | ±1 درجه | ±1 درجه | ±۱º۳۰ دقیقه | ±۳ درجه |
| بالای ۱۰ تا ۵۰ | ±۰º۳۰ دقیقه | ±۰º۳۰ دقیقه | ±1 درجه | ±۲ درجه |
| بالای ۵۰ تا ۱۲۰ | ±0º20′ | ±0º20′ | ±۰º۳۰ دقیقه | ±1 درجه |
| بالای ۱۲۰ تا ۴۰۰ | ±۰º۱۰′ | ±۰º۱۰′ | ±۰º۱۵ دقیقه | ±۰º۳۰ دقیقه |
| بالای ۴۰۰ | ±۰º۵ دقیقه | ±۰º۵ دقیقه | ±۰º۱۰′ | ±0º20′ |
جدول ۳ تلرانس‌های عمومی برای زوایا/ابعاد زاویه‌ای را تعریف می‌کند. لازم به ذکر است که واحدهای تلرانس برای زوایا درجه و دقیقه هستند.
3.5کاربرد ISO 2768-1
استاندارد ISO 2768-1 در موارد زیر اعمال می‌شود:
ابعاد خطی بدون نشانه‌های تلرانس فردی، مانند:
- طول خارجی و داخلی
- عرض‌ها، ارتفاع‌ها و ضخامت‌ها
- قطر سوراخ و قطر شفت
ابعاد زاویه‌ای، شامل:
- زاویه بین سطوح
- پخ‌ها و شیارها
ویژگی‌های تولید شده توسط فرآیندهای تولید رایج، مانند:
- ماشینکاری
- برش
- خم شدن
- مهر زنی
- مونتاژ و جوشکاری
این استاندارد معمولاً برای قطعات فلزی و پلاستیکی در نقشه‌های مهندسی مکانیک عمومی اعمال می‌شود.
4.0ISO 2768-2: تلرانس‌های هندسی عمومی
ایزو ۲۷۶۸-۲ تلرانس‌های هندسی عمومی را برای ویژگی‌هایی مانند موارد زیر تعیین می‌کند صافی, صافی, گرد بودن، و استوانه ای بودنساده‌سازی نقشه‌ها با اجتناب از علائم تلرانس‌گذاری دقیق.
این امر عمدتاً در مورد قطعاتی که با فرآیندهای حذف مواد (مثلاً فرزکاری، تراشکاری) ساخته می‌شوند، صدق می‌کند و تلرانس‌ها را به سه سطح طبقه‌بندی می‌کند:
- ح- دقت بالا
- ک- دقت متوسط
- ل- دقت پایین
برخلاف استانداردهای تلرانس ابعادی (مانند ISO 286)، استاندارد ISO 2768-2 هندسه را با استفاده از ... کنترل می‌کند. مناطق تحمل— نواحی بین دو صفحه یا سطح موازی که ویژگی واقعی باید در آنها قرار داشته باشد. این روش زبری سطح و تغییرات جزئی در طول اندازه‌گیری را در نظر می‌گیرد، اما انحرافات را در محدوده قابل قبول نگه می‌دارد.
استاندارد جداولی را ارائه می‌دهد که تلرانس‌ها را برای موارد زیر پوشش می‌دهد:
- صافی و همواری
- دایره‌ای بودن و استوانه‌ای بودن
- عمود بودن، زاویه‌دار بودن، موازی بودن
- خروج و خروج کامل
هر تلرانس به اندازه اسمی قطعه و کلاس دقت انتخابی (H، K یا L) بستگی دارد.
4.1جدول ۴ – تلرانس‌های عمومی در مورد صافی و تختی
| محدوده طول‌های اسمی بر حسب میلی‌متر | کلاس تحمل | ||
| ح | ک | ل | |
| تا ۱۰ | 0.02 | 0.05 | 0.1 |
| بالای ۱۰ تا ۳۰ | 0.05 | 0.1 | 0.2 |
| بالای ۳۰ تا ۱۰۰ | 0.1 | 0.2 | 0.4 |
| بالای ۱۰۰ تا ۳۰۰ | 0.2 | 0.4 | 0.8 |
| بالای ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ | 0.3 | 0.6 | 1.2 |
| بالای ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ | 0.4 | 0.8 | 1.6 |
جدول ۴ کلاس‌های تلرانس صافی و راستی را تعریف می‌کند. با در نظر گرفتن دوباره مثال کمپرسور، سطح تماس بین کمپرسور و پایه و سطح تماس بین پایه و موتور مهم هستند، بنابراین تلرانس‌های صافی آنها در نقشه‌ها مشخص شده است. تلرانس راستی به میزان تغییر در یک خط مستقیم مشخص شده روی آن سطح اشاره دارد. کاربرد دیگر آن، در نظر گرفتن میزان خمیدگی یا پیچش محور یک قطعه است.
4.2جدول ۵ – تلرانس‌های عمومی در مورد تعامد
| محدوده طول‌های اسمی بر حسب میلی‌متر | کلاس تحمل | ||
| ح | ک | ل | |
| تا ۱۰۰ | 0.2 | 0.4 | 0.6 |
| بالای ۱۰۰ تا ۳۰۰ | 0.3 | 0.6 | 1.0 |
| بالای ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ | 0.4 | 0.8 | 1.5 |
| بالای ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ | 0.5 | 1.0 | 2.0 |
فاصله عمودی بر حسب میلی‌متر است. مشابه با صافی، فاصله بین دو صفحه را کمتر از انحراف مجاز در جدول ۵ تعریف می‌کنیم. هدف ما رسیدن به زاویه ۹۰ درجه است.
4.3جدول 6 – تلرانس‌های عمومی در تقارن
| محدوده طول‌های اسمی بر حسب میلی‌متر | کلاس تحمل | ||
| ح | ک | ل | |
| تا ۱۰۰ | 0.5 | 0.6 | 0.6 |
| بالای ۱۰۰ تا ۳۰۰ | 0.5 | 0.6 | 1.0 |
| بالای ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ | 0.5 | 0.8 | 1.5 |
| بالای ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ | 0.5 | 1.0 | 2.0 |
جدول 6 تلرانس‌های تقارن روی قطعه روی صفحه مبنا را نشان می‌دهد.
4.4جدول 7 – رواداری‌های عمومی در مورد انحراف دایره‌ای
| محدوده طول‌های اسمی بر حسب میلی‌متر | کلاس تحمل | ||
| ح | ک | ل | |
| 0.1 | 0.2 | 0.5 | |
این تلرانس جهانی به طراح اجازه می‌دهد تا سطح تلرانسی را انتخاب کند که به بهترین وجه با الزامات مطابقت داشته باشد. به عنوان مثال، اگر قرار است قطعه در یک پروژه CNC با الزامات تلرانس سختگیرانه استفاده شود، عاقلانه است که محدوده تلرانس کوچکتری را انتخاب کنید. برعکس، اگر قطعات با حجم بالا برای کاربردهای با تلرانس کمتر تولید می‌شوند، محدوده تلرانس وسیع‌تر مقرون به صرفه‌تر خواهد بود.
4.5کاربردهای رایج ISO 2768-2
| حوزه کاربرد | توضیحات | مثال |
| ساخت ورق فلزی | کنترل هندسی برای قطعات بدون علامت تلرانس خاص | صافی، راستی، عمود بودن در قطعات ورق فلزی |
| قطعات مکانیکی | کنترل روابط هندسی در سطوح جفت شدن یا مونتاژ | انحراف محوری شفت‌های چرخ‌دنده، تقارن شیارهای کلید |
| سازه‌های جوش داده شده | شکل و ثبات موقعیتی مجموعه‌های بزرگ جوش داده شده | موازی بودن و عمود بودن قاب‌های جوش داده شده |
| قطعات ماشینکاری شده (غیر بحرانی) | کنترل فرم پایه در جایی که دقت بالا مورد نیاز نیست | کنترل هندسه برای شیم‌ها، براکت‌ها، فلنج‌ها |
| قالب‌گیری تزریقی/ریخته‌گری | کنترل هندسی اولیه قطعات قالب‌گیری شده | مسطح بودن، تقارن و قرارگیری محفظه‌ها |
| راهنمای مونتاژ یا سطوح جفت گیری | اطمینان از دقت موقعیت اولیه بین قطعات | موقعیت یابی پین های راهنما، سوراخ های رولپلاک |
| سطوح مرجع یا کمکی غیرعملکردی | کنترل ظاهر یا کیفیت مونتاژ به جای عملکرد | صافی دیواره‌های جانبی محفظه، عمود بودن قطعات تزئینی |
5.0استانداردهای رسمی تحمل ISO 2768 را دانلود کنید:
استاندارد تلرانس عمومی ISO 2768-1 (ابعاد خطی و زاویه‌ای).pdf
استاندارد تلرانس‌های عمومی ISO 2768-2 (تلرانس‌های هندسی).pdf
6.0خلاصه
استاندارد ISO 2768 تلرانس‌های عمومی مورد استفاده در تولید را برای ساده‌سازی طراحی و تولید تعریف می‌کند.
- ایزو ۲۷۶۸-۱ ابعاد خطی و زاویه‌ای را با کلاس‌های تلرانس عمومی پوشش می‌دهد.
- ایزو ۲۷۶۸-۲ دقت ویژگی‌های هندسی مانند صافی، عمود بودن و تقارن را تضمین می‌کند که برای مونتاژ صحیح قطعات بسیار مهم است.
هنگام انتخاب استانداردها، موارد زیر را در نظر بگیرید:
- دقت ابعادی مورد نیاز محصول
- لزوم حفظ روابط هندسی بین اجزا
در عمل، ISO 2768-1 و ISO 2768-2 اغلب با هم ترکیب می‌شوندبرای مثال، قطعات موتور خودرو معمولاً به دقت ابعادی مطابق با استاندارد ISO 2768-1 و همچنین کنترل هندسی مطابق با استاندارد ISO 2768-2 نیاز دارند تا عملکرد کلی و کیفیت مونتاژ تضمین شود.
- استاندارد ISO 2768-2 در کنار استاندارد ISO 2768-1 برای تشکیل یک طرح کلی تلرانس استفاده می‌شود.
- این باعث کاهش علائم تلرانس زائد و بهبود وضوح ترسیم می‌شود.
- برای پردازش CNC و قالب که به دقت هندسی متوسط نیاز دارند، ک (متوسط)کلاس تحمل معمولاً انتخاب می‌شود.
7.0سوالات متداول ایزو ۲۷۶۸ (FAQ)
تفاوت بین ISO 2768 و ISO 286 چیست؟
استاندارد ISO 2768 تلرانس‌های عمومی برای ابعاد خطی و زاویه‌ای را مشخص می‌کند که برای قطعات مختلف قابل استفاده است؛ در حالی که استاندارد ISO 286 بر تلرانس‌های خاص برای انطباق‌های استوانه‌ای مانند شفت‌ها و سوراخ‌ها، به ویژه برای انطباق‌های تداخلی یا لقی، تمرکز دارد. بنابراین، استاندارد ISO 286 برای سناریوهای انطباق دقیق مناسب است، در حالی که استاندارد ISO 2768 برای کنترل تلرانس عمومی‌تر استفاده می‌شود.
استاندارد ISO 2768 چه تفاوتی با استاندارد ASME Y14.5 دارد؟
ISO 2768 یک استاندارد بین‌المللی است که درجات تحمل عمومی را ارائه می‌دهد. ASME Y14.5 یک استاندارد آمریکایی است که بر GD&T (ابعاد و تلرانس‌گذاری هندسی) تمرکز دارد و تلرانس‌های هندسی پیچیده‌تری مانند راستی، تختی و غیره را پوشش می‌دهد. ISO 2768 برای تلرانس‌های ابعادی عمومی مناسب است، در حالی که ASME Y14.5 برای الزامات طراحی بسیار دقیق و پیچیده اعمال می‌شود.
چه رابطه‌ای بین استانداردهای ISO 2768 و DIN وجود دارد؟
استانداردهای DIN به طور گسترده در آلمان و اروپا مورد استفاده قرار می‌گیرند، مشابه ISO 2768، اما ممکن است شامل محدودیت‌های تحمل سختگیرانه‌تر یا خاص فرآیند باشند (مثلاً برای ورق فلزی، قالب‌گیری تزریقی). DIN همچنین راهنمایی‌های کاربردی دقیق‌تری را برای برآورده کردن نیازهای تولیدی اروپا ارائه می‌دهد.
چگونه ممیزی انطباق با استاندارد ISO 2768 را انجام دهیم؟
ممیزی انطباق مستلزم بررسی سیستماتیک فرآیندهای تولید و نقشه‌ها است تا تأیید شود که تلرانس‌های خطی و زاویه‌ای با استاندارد ISO 2768، به ویژه درجه‌های تلرانس (H، K، L) و ویژگی‌های هندسی (مانند صافی، تختی، عمود بودن) مطابقت دارند. بر تطبیق حاشیه‌نویسی تلرانس‌ها در نقشه‌ها با فرآیندهای تولید تمرکز کنید تا اطمینان حاصل شود که قطعات با مشخصات مطابقت دارند.
مشکلات رایج در ممیزی‌های انطباق با استاندارد ISO 2768 چیست؟
مشکلات اصلی شامل سوء تفاهم یا کاربرد نادرست تلرانس‌های ترسیم، نادیده گرفتن تلرانس‌ها برای ویژگی‌های حیاتی (مانند شعاع خارجی، پخ‌ها) و اجرای نادرست درجه‌های تلرانس است. عدم درک کاربردپذیری فرآیند تولید نیز می‌تواند منجر به عدم انطباق شود.
چگونه گواهینامه ISO 2768 را دریافت کنیم؟
فرآیند صدور گواهینامه شامل موارد زیر است:
- درک و تسلط بر الزامات ISO 2768؛
- انجام تحلیل شکاف برای شناسایی تفاوت‌های بین فرآیندهای فعلی و استاندارد؛
- اجرای تغییرات لازم، از جمله به‌روزرسانی نقشه‌ها، درجه‌های تلرانس و تنظیمات فرآیند؛
- انجام ممیزی‌های داخلی برای تأیید اثربخشی تغییرات و آگاهی تیم؛
- انتخاب یک مرجع صدور گواهینامه معتبر ISO برای ممیزی خارجی؛
- اخذ گواهینامه و حفظ انطباق مداوم از طریق بررسی و بهبود منظم.
منابع
https://www.fictiv.com/articles/iso-2768-an-international-standard
https://xometry.pro/en/articles/standard-tolerances-manufacturing/